5 inzichten over stress, je zenuwstelsel en de kracht van Bijbelse rust

Stress. Het is die onzichtbare motor die je voortdrijft wanneer deadlines dichterbij komen en het huishouden een slagveld lijkt. En die kracht die je in staat stelt je kind nét op tijd naar achter te trekken voordat het zomaar oversteekt terwijl er een auto aankomt. Stress is dus heel helpend als het gaat om actie en bescherming. Maar het is ook die onverbiddelijke ketting die je lichaam en geest uitput als je te lang blijft doorgaan. Je zenuwstelsel? Dat heeft het dan heel zwaar. Gelukkig ligt er een tegenkracht binnen handbereik: Bijbelse principes. Hier zijn vijf inzichten over stress en hoe geestelijke praktijken zoals gebed, aanbidding en stilte je zenuwstelsel kunnen ondersteunen.

1. Stress zet je lichaam op ‘aan’ – en laat het daar staan

Je lichaam kent geen pauze als stress toeslaat. Het sympathische zenuwstelsel – je actiestand – draait overuren. Fight or flight. Hartslag omhoog, spieren gespannen, alertheid op 200%. Prima voor die ene presentatie, maar funest als dit je dagelijkse modus wordt. Uitgeput raak je, en dan ben je nergens meer goed voor.

Wat kun je doen? Stilte zoeken en diep ademhalen. Het parasympathische zenuwstelsel – je ruststand – mag weer aan de knoppen. Jezus deed het al, zegt Lucas 5:16: “Hij trok zich vaak terug om te bidden.” Doe hetzelfde. Neem tijd om stil te worden. Adem diep in (bijvoorbeeld 4 seconden door je neus in), adem uit (bijvoorbeeld 6 seconden door je neus uit) en breng je zorgen bij God. Je ademhaling vertraagt waardoor ook je hartslag kalmeert. En jij vindt je rust, bij Hem.

2. Cortisol-overload: het sluipmoordenaarshormoon

Langdurige stress betekent een constante stroom cortisol door je lichaam. Dat klinkt misschien als een stoere superkracht, maar eigenlijk is het een energieslurper die je immuunsysteem ondermijnt en je futloos achterlaat. Hoofdpijn, spierpijn, moeheid – je kent het wel.

Wat helpt? Beweging, goed eten, knuffelen, slaap en ook gebed. Maak minimaal 20 minuten een wandeling. Zoek de natuur op en geniet van Zijn schepping. En vooral: maak je hart leeg bij God. Filippenzen 4:6-7 zegt het treffend: “Maak je nergens zorgen over, maar vertel in gebed aan God wat je nodig hebt. Dank Hem ook voor alles. 7 Dan zal de vrede van God, die wij met geen mogelijkheid kunnen begrijpen, jullie hart en jullie gedachten beschermen in Jezus Christus.” Zijn vrede kalmeert je geest – en helpt die cortisolproductie eindelijk dalen.

3. Chronische stress? Kort lontje.

Als stress zich opstapelt, wordt je emotionele lont steeds korter. Je brein – of beter gezegd je amygdala, je emotiecentrum – schiet in de overdrive. Schreeuwen tegen de kinderen, snauwen tegen je partner. Je weet dat het niet helpt, maar het lijkt niet te lukken om anders te reageren.

Hoe doorbreek je dit? Dagelijks bidden en aanbidden zorgt ervoor (onderzoek onderschrijft dit) dat je empathischer wordt, beter om kunt gaan met emoties en meer zelfbeheersing krijgt. Waarom? Omdat je hersenen zich aanpassen – letterlijk! Je angstcentrum kalmeert en je voelt je minder gestrest. Aanbidding is dus niet alleen goed voor je ziel, maar ook voor je lijf. Aanbidding en gebed helpen je ook emoties los te laten (terug te geven aan God) en je reacties opnieuw af te stemmen. Galaten 5:22 spreekt over de vrucht van de Geest – liefde, vrede, geduld. Vraag erom. En blijf jezelf eraan herinneren: Gods kracht werkt zelfs in je zwakste momenten.

4. Stress verstoort de verbinding tussen hoofd en lijf

Druk, druk, druk. Voor je het weet ben je zo gefocust op wat moet, dat je niet eens meer voelt wat nodig is. Vermoeidheid negeer je. Pijn stop je weg. Je lichaam schreeuwt om aandacht, maar jij hoort het niet.

Tijd om te luisteren. Leg een hand op je hart, adem in en adem uit. Vraag God om wijsheid om je lichaam te voelen. Waar zit spanning? Waar doet het pijn? Hoor je ademhaling, voel je hartslag. Stel in gebed de vraag: wat heeft mijn lichaam nu nodig? Wees aanwezig. Niet op je to-do-lijst, maar bij jezelf en luister naar wat je lijf aangeeft.

5. Langdurige stress beïnvloedt je hersenen

Misschien het engste inzicht: chronische stress verandert je brein. Je hippocampus – belangrijk voor geheugen en leren – wordt minder actief, lezen we in dit artikel. Zie ook dit filmpje. Simpele dingen onthouden voelt ineens als een opgave. Helder nadenken? Mislukt.

De oplossing? Beweging, rust, gezond eten en voldoende slaap klinken logisch. Maar er is nog iets dat je hersenen kan helpen herstellen. Laat het Woord van God je denken vernieuwen, zoals Romeinen 12:2 ons aanspoort. Bijbelteksten lezen en overdenken geeft je brein rust én richting. Het doorbreekt negatieve denkpatronen en herinnert je aan wat écht belangrijk is. Een beetje als cognitieve gedragstherapie, maar dan anders. 

Conclusie: Stress is geen vijand, tenzij je het laat winnen

Stress is er. Het hoort bij het leven. Maar het hoeft je niet te slopen. Door te leren schakelen tussen actie en rust, je zorgen bij God neer te leggen en je te laten leiden door Zijn waarheid, houd je je lichaam, geest en ziel in balans. Het is een reis, geen quick fix. Maar met God aan je zijde is rust altijd dichterbij dan je denkt.

Wil je aan de slag met jouw balans en meer vanuit Zijn rust je leven als moeder en vrouw inrichten? Start 20 januari dan met Rooted! Meer informatie vind je hier.

Daniëlle Koudijs

| Oprichtster van Power to the Mama’s | Moeder van twee jongens en een meisje | Getrouwd met Jos | Liefhebber van goede (Italiaanse) wijn | Missionaire ondernemer | Houdt van kleinkunst, schrijven, creëren en aanbidden |