‘Papa, jij blijft toch wel boer?’ Mijn man en ik wisselen blikken, ik slik een hap eten door en bedenk hoe ik wil reageren.

Ik voel boosheid opborrelen.

Wie heeft hem verteld dat de toekomst van ons boerenbedrijf en zijn leven als boer onzeker is? Ik doe zo m’n best om de stikstofproblemen niet te bespreken waar onze kleuters bij zijn. Voor volwassenen is de materie al ingewikkeld, laat staan voor kleine kinderen!

Hoe kan ik hen uitleggen dat de lucht voor 78 procent uit stikstof bestaat en stikstof groei geeft? Dat sommige mensen vinden dat er te veel van is, waardoor de natuur te groen is en planten die het goed doen in schrale grond verdwijnen? Hoe kan ik ze uitleggen dat gras groeit van stikstof en dat begraasd gras stikstof opneemt en de kringloop dan rond is? Dat vliegtuigen en auto’s, fabrieken en huishoudens ook stikstof produceren, maar ‘nog even niet’ meegerekend worden door beleidsmakers vanwege een vrijstelling van 10.000 kilogram stikstof. Een hoeveelheid waar een gemiddeld melkveebedrijf echt niet aan toe zou komen. Zal ik ze uitleggen dat er nog maar 10.000 melkveehouders zijn? Dat door alle regeldruk en negatieve publiciteit veel boeren al eerder de staldeur hebben dichtgetrokken?

Een kleuter mag nog alles worden: brandweer, politie, voetballer of soldaat. Zelfs prinses of ridder vinden we prima. Onze jongens roepen al sinds ze kunnen praten dat ze boer willen worden. Moet ik ze nu al zeggen dat dat lastig gaat worden? Dat de overheid plannen maakt dat precies hier op de Veluwe de helft van de boeren beter kan vertrekken? Moeten wij weg of die collega-boer waar papa mee samenwerkt? Geen denken aan dat ik mijn kinderen met die zorgen ga opzadelen. Ik voel de angst nog die ik vroeger als kind had. Ik zag dat er in de weilanden rondom het dorp wijken gebouwd werden. Het dorp kwam steeds verder onze kant van de boerderij op. Ik was bang dat ze in ons weiland ook huizen zouden gaan bouwen.

Dat is een dreiging waar een kind niets mee kan.

Natuur en landbouw gaat samen op ons bedrijf. We zijn biologisch, ons land staat vol met gras en kruiden, met een overvloed aan insecten. Het aantal stuks vee is al dertig jaar hetzelfde in Nederland, het aantal boeren dat dit vee houdt, is echter drastisch gedaald. Nederland heeft meer inwoners dan ooit, het aantal auto’s en vliegtuigen is verveelvoudigd. Hoe zit het met die stikstof en de mega footprint die dat vraagt van onze natuur? Als iedere wereldburger zo zou consumeren als een Nederlander, dan zouden we een paar wereldbollen extra nodig hebben. Ik zucht. Wat heeft een kind eraan om daarover na te denken in groep 2?

Mogen ze vrij dromen over hun toekomst, vol vertrouwen en geloof?

Ik wil ze niet met de problemen van nu belasten. We noemden het protest een dorp verderop daarom een ‘boerendag’ en lieten ze vanuit de tuin genieten van alle trekkers die langsreden richting Stroe. Toch heeft mijn bescherming grenzen: blijkbaar hebben ze ergens wat opgevangen.

Mijn man reageert rustig, ‘Natuurlijk blijft papa boer.’  De jongens lachen, dit simpele antwoord is genoeg. ‘Komt er nog een keer een boerendag? Dan wil ik echt mee.’ Opnieuw kruist mijn blik die van mijn man. Ik voel onrust in mijn hart, de stikstofcrisis werkt verstikkend. Laat ik vanavond de Bijbel er maar eens bijpakken. Hopelijk is een woord van mijn Grote Vader genoeg om me weer lucht te geven?

Meer blogs lezen? Dit is afgelopen week ook gepubliceerd: